Rys historyczny Naszego Powiatu.


PREHISTORIA
Powiat Myślenicki na pewno od zarania dziejów stanowił teren atrakcyjny dla osadnictwa. Pokryte nieprzebranym borem góry, pokrojone wstęgami potoków pełne były zwierza i jagód a rzeki ryb ( Raba była jedną z najbardziej rybnych rzek w Polsce ), świadczą o tym nazwy osad : Bysinka (od byka), Barwałd ( las niedźwiedzi ), Raba, Skawa. Nasi dziadowie przede wszystkim polowali, uprawiali bartnictwo i zbieractwo. Żywili się więc darami lasu. Później wraz z tężejącym osadnictwem puszcza pod siekierami i od ognia cofała się na południe, odsłaniając cudowną dolinę Raby. Ślady osadnictwa spotykamy w Zakliczynie k.Dobczyc, w Sieprawiu, w okolicach Burletki, Góry Grodzisko k.Poznachowic i Dobczycach. Może wtedy zapuszczano się doliną Raby na południe a i zapewne z południa człowiek penetrował teren, wiedziony niepohamowaną, wieczną można rzec dziecięcą ciekawością, która od niepamiętnych czasów pchała go do poszukiwań, przełamywania barier i zakazów - nawet narażania się. Często podejmowano ryzyko bez logicznego uzasadnienia, byle zaspokoić ciekawość, ale w większości przypadków motorem był głód lub chęć zysku. No bo kto wiedział czy za wzgórzem, ba zagajnikiem nie czyha zwierz albo wrogi człek z południa, może głodny, sycący z knieji oczy łatwą zdobyczą. A mimo to pracowicie wydeptywano szlak, który coraz częściej przemierzano aż stał się ówczesną autostradą, prowadząc z Węgier, doliną Raby przez Myślenice, następnie Górę Szubienną na Siepraw do Krakowa.

ŚREDNIOWIECZE I OKRES PRZEDROZBIOROWY
Do końca XV w. przeważała gospodarka czynszowa. Rolę uprawiano metodą "trójpolówki". W XIV i XV w. rozwijają się folwarki, powodując zmianę stosunków agrarnych. W II poł. XV w. już są bardzo liczne. W czasach Długosza największą grupę stanowi własność rycerska. (48 osad i jedna w połowie), następnie własność królewska : Starostwo Dobczyckie, Starostwo Lanckorońskie oraz dobra Kasztelanii Krakowskiej. Ostatnia grupa to dobra kościelne i klasztorne. Podstawą kształtowania się ustroju feudalnego była zmiana renty czynszowej na pańszczyźnianą. Jednocześnie zaznacza się rozkwit rzemiosła, handlu, rozwija się nauka. W 1440 r. istniała w Myślenicach a zapewne i w Dobczycach szkoła parafialna. Wielu synów Ziemi Myślenickiej /przede wszystkim z Dobczyc i Myślenic/ podjęło studia na Uniwersytecie Krakowskim. Wiek XVI to stagnacja. Po okresie szalejącej zarazy /1651-52/ nastąpił najazd szwedzki i związane z nim wyniszczenie miejscowości powiatu myslenickiego - między innymi całkowite spalenie Myślenic.

LATA 1772 - 1918
Wiosną 1772 r. oddziały austriackie zajęły Wieliczkę, Lanckoronę i Tyniec wyprzedzając podpisanie traktatu rozbiorowego /5 (ierpień 1772 r). Okolice Gdowa opanowały oddziały gen, d"Altona. Następstwem rozbiorów było odwołanie wszystkich wojewodów, starostów i kasztelanów. Władzę objęła adminisracja austriacka. W grudniu 1773 r. mieszkańcy powiatu złożyli przysięge poddańczą (homagium) na wierność cesarzowej. Galicję podzielono na sześć cyrkułów a te na dystrykty. Centralą było Gubernium z siedzibą we Lwowie. Skarb austriacki przejął starostwa, dzierżawy dóbr królewskich i wójostwa. Powiat myślenicki znalazł sie w obrębie cyrkułu wielickiego. Następny podział dokonano w ramach reformy 22.III. 1782 Podzielono Galicję na 18 cyrkułów. Myślenice zostały siedzibą odrębnego powiatu. Podlegały mu tereny powiatów : myślenickiego, wadowickiego, bielskiego, żywieckiego, suskiego oraz części nowotarskiego z Rabką. Natomiast Dobczyce i Gdów znalazły się w cyrkule bocheńskim. 1918 r. - siedzibę cyrkułu przeniesiono do Wadowic. Na poczatku XIX w. nastąpiła wyprzedaż dóbr z naszego terenu. W posiadaniu księżnej Franciszki Krasińskiej, żony królewicza Karola, syna Augusta III, księcia Kurlandii i Semigalii znalazły się : Myślenice, Górna Wieś, Dolna Wieś, Borzęta, Bysina, Polanka, Stróża, Pcim, Lubień, Tenczyn, Krzeczów, Pierzchów, Iwkowa, Łagiewniki, Izdebnik, Biertowice, Jasienica, Sułkowice, Harbutowice, Rudik, Palcza, Zawada, Więciórka, Jachówka, Bieńkówka.Żarnówka, Bogdanówka, Budzów, Baczyn, Skawini, Zakrzów, Stronie, Leśnica, Zachełmice. Dobra te przeszły za córką Krasińskiej, Marią na książąt Montleart a w 1874 roku na Lubomorskich. Starostwo dobczyckie /Dobczyce, Wiśniowa, Kobielnik, Poznachowice Górne, Węgierka, Rzeka, Kornatka, Burletka, Brzezowa, Targoszyna, Winiary, Rudnik, Skrzynka. W pierwszych latach panowania austriackiego pozostawało w posiadaniu wojewody inowrocławskiego Andrzeja Moszczyńskiego. W latach 1778 - 1785 dzierżawił je Walenty Dobrzyński, potem baron de Lewartów, Lewartowski i Kasper Biliński. Następnie podzielono go na 4 sekcje. Winiary i Rudnik a nastepnie Hucisko zakupił Emanuel Lipowski z Lipovic, Poznachowice Górne - Jan Kałuski, Raciechowice - Kasper Biliński, Dobczyce, Targoszyna, Kornatka, Brzezowa, Skrzynka - Franciszek Turnau i Jan Nepomuk. Pod względem gospodarczym jest to okres stragnacji a nawet regresu. Ważne wydarzenia omijają te ziemie. Antoni Oboński - bogaty mieszczanin buduje w Myslenicach murowane kamienice (1789) i funduje kaplicę Jezusa Chrystusa. W Dobczycach właściciele i okoliczna ludność rozbierają zamek w poszukiwaniu skarbów a później w celu pozyskania budulca. Między innymi buduje się kościół św. Jana Chrzciciela. Centrum Dobczyc przenosi się na nowe miejsce. Powstaje wytyczony trakt cesarsko - królewski ze stolicy Gubernium - Lwowa przez Tarnów, Gdów, Myslenice, Sułkowice, Izdebnik, Wadowice na Wiedeń. Problemem tych terenów stają się klęski żywiołowe i nawiedzające zarazy (świadczą o tym cmentarze choleryczne ) i głód. Problemem było też zbójectwo. W czasie wojen napoleońskich miejscowa ludność jako poddani cesarza austriackiego zachowywali się lojalnie. 1831 - epidemie cholery - w parafii myślenickiej zmarło 600 osób. 1845 - klęska głodu. Takie wydarzenia powodowały radykalizację nastrojów społecznych. W 1848 wybucha powstanie krakowskie, które jednak nie oddziaływuje na nasz teren. Chłopi w ramach tzw. "rabacji" napadają, rabuja, gwałcą - w Raciechowicach, Wiśniowej, w Droginii. W Raciechowicach zamordowano Kaspra Bilińskiego i syna Kazimierza, w Droginii - Dominika Dębskiego a w parafii Dziekanowice właściciela Huciska - barona Karola Lipowskiego i jego kuzyna Bauera. Rok 1886 - utworzenie powiatu, którego obszar w 1880 r. wynosił 1063 km kw., a zamieszkiwało go 80 653 mieszkańców. Oprócz Myślenic były dwa miasta : Maków i Jordanów. Dobczyce znalazły się w powiecie wielickim. Prezesem Rady Powiatowej wybrany został właściciel Droginii - Bogusław Bzowski. W dobie autonomii galicyjskiej główną siłą polityczną jest ruch ludowy ze względu na charakter powiatu. Pierwszym posłem do Sejmu Krajowego był Michał Leśniak - wybrany w 1861 roku. Pod koniec lat 90-tych XIX w. ruch ludowy organizuje się w postaci Stronnictwa Ludowego. Najwybitniejszym przedstawicielem był Andrzej Średniawski wybrany na posła do parlamentu wiedeńskiego. Śladowe działania ruchu socjalistycznego i narodowego nie miały wiekszego znaczenia. Rozwija się oświata - buduje sie budynki dla szkół elementarnych ( lata 70-te XIX stulecia ) - Dobczyce, Myślenice, Sułkowice. Rok 1908 to powstanie jedynego gimnazjum na tym terenie z inicjatywy Stanisława Pardyaka w Myślenicach. Organizuje się również straż pożarna - powoływuje się Ochotnicze Straże pożarne i buduje strażnice. Wzrost świadomości patriotycznej i dbałość o rozwój fizyczy skutkuje powołaniem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" - organizatora wielu imprez w Myślenicach. Przemysł na tetrenie powiatu to przede wszystkim warsztaty rzemieślnicze : Myślenice, Dobczyce - szewstwo, garbarstwo, Sułkowice - kowalstwo (1887 r. - 1000 kowali ). W 1906 roku na terenie powiatu działało 38 tartaków. z większych zakładów powstały : fabryka kapeluszy, cegielnia, browar ( Myślenice ), kamieniołom ( Dobczyce ). 1898 - na terenie powiatu czynnych 11 kamieniołomów. 1884- funkcjonują 54 młyny. 1906 - w Myślenicach działa młyn parowy. W 1865 roku w Myślenicach było 305 domów. 1873 r. - założono planty. 1891 r. - zbudowano wodociąg miejski /968 m długi/.

Porównanie liczby mieszkańców Dobczyce Myślenice

Lata       Dobczyce   Myślenice

1880      2455        2908
1890      2600        3329
1900      2549        3393
1910      2868        3542


1874/75 r. - wybudowano cesarski gościniec lwowsko - wiedeński. 1882 r. - w powiecie było 31 km dróg gminnych szutrowych. 1912 rok - zorganizowano drużynę polowa w myślenickim "Sokole", z funduszów miejskich zakupiono 80 karabinów a szkoleniem objęto 120 osób. W pozostałych miejscowościach zorganizowano liczne drużyny strzeleckie. Komisarzem Naczelnego Komitetu Narodowego na Powiat Myślenicki został Stanisław Pardyak. Szkolono drużyny strzeleckie z Jordanowa, Makowa, Mszany Dolnej i Nowego Targu. 1914 r. - wojska rosyjskie wkroczyły na teren powiatu. Linia frontu przebiegała przez Hucisko, Dobczyce, Droginię, Trzemeśnię, Zasań, Wiśniową, Wierzbanową. Z tego okresu śladem są cmentarze wojenne w Droginii i w Wiśniowej. Nieliczni przedstawiciele Ziemi Myślenickiej walczyli w Legionach, inni jako poborowi w wojsku austriackim.

LATA 1918 - 1939
Niepodległość 1918 rok - na rynku w Myślenicach odbywa się patriotyczna manifestacja. Z 22 na 23 czerwca 1936 roku Adam Doboszyński zorganizował tzw. "marsz na Myślenice" - jako akcję antyżydowską. Lata 1920 -30 rozwija sie ruch ludowy. Działa nadal Andrzej Średniawski, zakłada Szkołę Rolniczą. Rozwija się gospodarka. Zarabie staje się /1929 r. /dzielnicą wypoczynkową Myślenic. 1921rok - powstaje tama na Rabie /jaz/. Buduje się drogę Kraków - Zakopane /połowa lat 30-tych/.

LATA 1939 - 1945

5 września 1939 po ciężkich walkach i wycofaniu wojsk polskich rozpoczyna się okupacja niemiecka. Burmistrz ppłk. Jan Dunin - Brzeziński dostaje się do niewoli i ginie zamordowany przez sowietów w Katyniu. Również Komendant Powiatowy Policji kpt. Piotr Jurczak ginie zamordowany w Ostaszkowie. 12 października 1939 - Ziemia Myślenicka staje się na mocy zarządzenia okupanta częścią Generalnej Guberni z siedzibą w Krakowie. 29 czerwiec 1940 - Niemcy rozstrzelali 32 osoby w akcji odwetowej. 29 kwietnia 1942 r. nastąpiła powtórna pacyfikacja Myślenic. 22 sierpień 1942 to data eksterminacji mieszkańców Myślenic pochodzenia żydowskiego. Od lutego 1942 roku po przemianowaniu ZWZ na AK działa w Myślenicach Komenda Obwodu AK - "Murawa" - komendant Władysław Grodzicki "Bronisław", a po jego aresztowaniu - Wincenty Horodyński "Kościesza". Na wskutek wielu akcji oraz wyparciu Niemców W. Horodyński ogłosił przejęcie władzy w rejonie Raciechowic. Tak powstała Rzeczpospolita Raciechowicka. 10 września 1944 roku rozpoczęła się jedna z największych bitew partyzanckich II wojny światowej. Niemcy ponieśli ciężkie straty. W odwecie spacyfikowali Zasań, Lipnik i Wiśniową. 1941-45 na terenie powiatu działa tajne nauczanie. Maturę uzyskało 65 osób, a udział wzięło 308 osób. Uczyli nauczyciele z Dobczyc, Dziekanowic, Glichowa, Gruszowa, Kędzierzynki, Kwapinki, Myślenic, Głogoczowa, Skrzynki, Sułkowic. Trzeba pamiętać o mieszkańcach Ziemi Myślenickiej, którzy służąc zbrojnie ojczyźnie ( kampania wrześniowa ) - zapłacili najwyższa cenę, cenę krwi. Ginęli w walce z hitlerowcami ale ginęli też bestialsko mordowani w Katyniu, Tylży i pod Charkowem. Inni zdążyli się ewakuować przez Węgry, Rumunie na Zachód np. z brygadą gen.S.Maczka. Dnia 21 stycznia 1945 wojska sowieckie IV Frontu Ukraińskiego wypierając Niemców rozpoczęły okupację Myślenic.

LATA 1945 - 2013
NKWD rozpoczyna aresztowania i prześladowania osób związanych z ideałami Polski niepodległej i suwerennej. Nastapiły wywózki na Syberię i do Kazachstanu. Ta sprawa nie jest rozeznana i wyjaśniona do tej pory. Wywieziono między innymi W.Ponurskiego, M.Kalinowskiego, który nie wrócił oraz Gwoździa ). Na terenie Myślenic utworzono UB, które było jednym z najbardziej okrutnych w Polsce. "Wsławiło się" głośnym politycznym zabójstwem w kwietniu 1945 Marcina Wiatra ps. "Zawojna" czy też przesłuchaniami między innymi księdza W.Świętego. Ważnym elementem w procesie fałszowania referendum w 1946 r. i wyborów w 1947 r. było nie zarejestrowanie listy PSL do wyborów. Do połowy lat 50-tych na terenie powiatu działało zbrojne podziemie ( działały oddziały "Ognia", Sałapatki, Miki ). Jednym z najsławniejszych procesów w historii PRL w ramach utrwalania tzw. "władzy ludowej" i walki z "wrogiem klasowym" był proces krakowski II Zarządu WiN, jego szefa Franciszka Niepokulczyckiego oraz członków z Powiatu Myślenickiego - Eugeniusza i Stefana Ralskich oraz Józefa Ostafina. Eugeniusz Ralski i Józef Ostafin otrzymali wyrok śmierci a Stefan Ralski 10 lat więzienia. Zamordowano Józefa Ostafina. W powiecie dokonano parcelacji majątków. Utworzono na wzór sowieckich kołchozów "Spółdzielnie Produkcyjne" ( Raciechowice, Krzywaczka ). Następywała "stalinizacja" życia. W 1969 nadano Sułkowicom prawa miejskie. W tym też roku dokonano koronacji cudownego obrazu Matki Boskiej Myślenickiej - koronacji dokonał kardynał Karol Wojtyła. Lata 70 -te zbudowano drugą nitkę "Zakopianki. 1975 r. - rozwiązano powiat. W 1985 - 87 powstał Zalew Dobczycki. II poł. lat 70-tych w zakładach PEMOD w Myślenicach pracowały osoby związane z KOR, które dały początek "Solidarności". Po podpisaniu porozumień sierpniowych powstała delegatura NSZZ "Solidarność", której pierwszymi szefami byli : Stefan Czepiel, Zbigniew Papież. W tym okresie Krzysztof Pietrzyk powołał KiK. Warto zaznaczyć, iż represje stanu wojennego dotknęły również działaczy Ziemi Myślenickiej. Były wypadki aresztowań, zmuszania do podpisywania tzw. "lojalek" i wyroki. 1989 r. - odnowiła się na nowo "Solidarność" oraz powołano Komitet Obywatelski Ziemi Myślenickiej, któtry sprawnie przeprowadził wybory 5 czerwca 1989 roku oraz wybory do samorządu w 1990 r. Osoby, które odegrały decydującą rolę w czasie przemian to Maria Miłek i Krzysztof Pietrzyk. Powołano gazetę lokalną. W 1998 reaktywowano powiaty jako samodzielne jednostki administracyjne. Starostą pierwszej kadencji został Ignacy Paniak - przed wyborem pracownik Nadleśnictwa w Myślenicach. Na następną kadencję w 2002 r. starostą wybrano Adama Gumularza - do wyboru był sekretarzem powiatu wielickiego. W 2006 r. starostą Rada Powiatu wybrała Stanisława Chorobika, który do wyboru pracował w Urzędzie Gminy Siepraw. W 2009 r. po śmierci ówczesnego starosty Stanisława Chorobika, stanowisko Starosty Myślenickiego objął Józef Tomal, który sprawuje ten urząd do chwili obecnej. Pracując w samorządzie powiatowym Józef Tomal przeszedł drogę od radnego powiatowego, poprzez stanowisko Przewodniczącego Rady Powiatu Myślenickiego do funkcji Starosty Powiatu Myślenickiego.

Burmistrzowie Miasta i Gminy Myślenice:
Tadeusz Kozłowiecki 1991 - 1992
Janusz Moszumański
Stanisław Kot
Stanisław Nowacki
Władysław Kurowski
Maciej Ostrowski

Burmistrzowie Miasta i Gminy Dobczyce:
Marcin Pawlak
Leszek Soboń
Marcin Pawlak

Burmistrzowie Miasta i Gminy Sułkowice:
Adam Gumularz
Józef Mardaus
Piotr Pułka
Wójtowie Gminy Lubień:
Bolesław Surówka
Henryk Migacz
Kazimierz Szczepaniec

Wójtowie Gminy Pcim:

Stefan Kozak
Tomasz Bombol
Andrzej Padlikowski
Daniel Obajtek

Wójtowie Gminy Raciechowice:
Marek Gabzdyl

Wójtowie Gminy Siepraw:
Tadeusz Pitala

Wójtowie Gminy Tokarnia:
Marian Zieliński
Mieczysław Sępiak
Edward Zadora
Władysław Piaściak

Wójtowie Gminy Wiśniowa:
Stanisław Lampa
Julian Murzyn
Wiesław Stalmach